Przejdź do głównych treściPrzejdź do wyszukiwarkiPrzejdź do głównego menu
czwartek, 28 marca 2024 11:54
Reklama
Reklama Andrzej Zarzecki
Reklama Dariusz Szkiłądź

Tamtego dnia miał 14 lat. „Nosiliśmy amunicję i granaty dla zaopatrzenia pierwszej linii”

Podziel się
Oceń

Gdy zaczęła się wojna miał 9 lat. Jak twierdzi, niewiele wtedy rozumiał, ale i nie liczono się z jego zdaniem. Przygotowania do wojny wydawały mu się ekscytujące. Latające samoloty zrzucające bomby miały być rozrywką. Jak się później okazało, „żadnej rozrywki nie było”. Przedstawiamy wspomnienia Powstańca - Marka Szandorowskiego, ps. „Majster”.
Tamtego dnia miał 14 lat. „Nosiliśmy amunicję i granaty dla zaopatrzenia pierwszej linii”

Autor: fot. News4Media

Pan Marek Szandorowski, ps. „Majster”, urodził się 3 stycznia 1930 roku w Warszawie. Jako 14-letni chłopiec brał udział w Powstaniu Warszawskim w „Szarych Szeregach”. Jego wybuch wspomina tak:

„1 sierpnia, kiedy wybuchło Powstanie, zobaczyłem, że grupa młodych mężczyzn buduje barykadę z płyt chodnikowych. Płyty donosili jacyś chłopcy. Przyłączyłem się do nich i nosiliśmy je razem. Zauważyłem, że wśród nich jest mój znajomy, chłopak z tej samej klatki schodowej, Wojtek Malinowski. Ucieszył się, gdy mnie ujrzał. Zapytał, czy jestem w harcerstwie, bo on należał do plutonu transportowego druha Andrzeja Tomaszewskiego. I tak oto zostałem wciągnięty na listę członków tego ugrupowania. Nosiliśmy wodę, nosiliśmy meldunki, nosiliśmy amunicję i granaty dla zaopatrzenia oddziałów powstańczych w dzielnicy Powiśle. Ojciec, gdy się o tym dowiedział, był bardzo niezadowolony. Nie wiedział, co się ze mną dzieje. Za 7-10 dni zabrał mnie pod swoją opiekę i - jako łącznik - działałem przy jego stanowisku obrony przeciwlotniczej.”

Choć pseudonim „Majster” sugeruje, że pan Marek mógł mieć zdolności manualne i pełnić funkcję „złotej rączki”, rzeczywistość była inna.

„Po kampanii wrześniowej, w której ojciec brał udział, uniknął niewoli i ukrywał się w Warszawie pod zmienionym nazwiskiem. By uchronić się od dekonspiracji, wszyscy w rodzinie, nawet moja matka i dzieci mówili do niego «panie majstrze». To się wzięło stąd, że matka w czasie okupacji prowadziła mały pensjonat i ojciec tam przychodził zakładać instalację elektryczną. Wszyscy członkowie rodziny byli zobowiązani zwracać się do niego «panie majstrze». Tak się to przyjęło, że nawet w czasie Powstania nadal tak samo zwracałem się do ojca, co nie było już potrzebne. Moi koledzy, harcerze z plutonu transportowego to podchwycili i zaczęli wołać do mnie «Hej, majster!». Tak powstał mój pseudonim”.

Płk. Wiktor Szandorowski, ps. „Adam Szpak”, to ojciec pana Marka. Był pułkownikiem lotnictwa Wojska Polskiego. Podczas I wojny światowej żołnierz armii carskiej, potem komendant Oficerskiej Szkoły Obserwatorów Lotniczych w Toruniu, w 1920 r. uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, a także kampanii obronnej w 1939 r. oraz Powstania Warszawskiego w stopniu pułkownika Armii Krajowej. „Majster” tak wspomina ojca:

„Ojciec brał udział w Bitwie Warszawskiej. Przed wojną był dowódcą Oficerskiej Szkoły Obserwatorów Lotniczych w Warszawie , a następnie w Toruniu, gdzie szkołę przeniesiono po wybuchu wojny. Zorganizował tam grupę bojową obserwatorów, która brała udział w walkach przeciwko bolszewikom już w 1919 roku na Polesiu, ale dowództwo zostało mu odebrane. Został odesłany do Torunia, może z powodu zużycia sprzętu – trudno powiedzieć. Otrzymał nowe samoloty od gen. Hallera z Poznania. Zorganizował nową grupę bojową, pod nazwą «Eskadra Toruńska». Działała ona w obszarze Galicji. Wkrótce dowództwo znowu zostało mu odebrane. Wrócił do Torunia, gdzie zostało kilka rozklekotanych samolotów, kilku pilotów i obserwatorów. Sam brał udział w lotach bojowych, tym razem w rejonie Warszawy. Bombardował między innymi stację kolejową w Radzyminie, która była zatłoczona do ostatniego miejsca piechotą bolszewicką. Wszyscy żołnierze wroga otworzyli ogień z karabinów do tego pojedynczego samolotu, który latał nad nimi i rzucał w nich bomby. Silnik nie został trafiony, jak również nie została trafiona załoga, ale samolot wrócił na lotnisko podziurawiony jak sito – to był już rok 1920”.

Za loty bojowe płk. Wiktor Szandorowski otrzymał odznaczenie - „Polową Odznakę Obserwatora” . Oprócz tego został wyróżniony Złotym Krzyżem Zasługi oraz Czechosłowackim Krzyżem Oficerskim Orderu Białego Lwa. Lata okupacji i pobyt w niewoli po Powstaniu nadszarpnęły jego zdrowie. Został skierowany na leczenie sanatoryjne w miejscowości Bad Rheburg w Niemczech. Tam 28 grudnia 1948 roku zmarł z powodu gruźlicy. Został pochowany na miejscowym cmentarzu.

Pani Janina Szandorowska, mama Marka Szandorowskiego, podczas II wojny światowej prowadziła zaś pensjonat, w którym udzielała schronienia żydowskim uciekinierom z różnych Gett w Generalnej Guberni. Wraz z córką Elżbietą Szandorowską dały schronienie w sumie 54 Żydom. 29 z nich udało się przeżyć. Jak mówi pan Marek, działalność matki była bardzo niebezpieczna:

„Matka miała pensjonat i wynajmowała w nim pokoje. Jak się zgłaszali Żydzi, to matka nie kwestionowała tego – wynajmowała im pokój, dawała jeść itd. Jeżeli zjawiali się Żydzi bez środków na przeżycie oraz wynajem, wówczas udzielała im schronienia i dawała pożywienie. To było bardzo niebezpieczne, bo Niemcy gdy znaleźli ukrywanych Żydów, zwykle rozstrzeliwali podczas tej samej egzekucji wszystkich, którzy nieśli pomoc Żydom razem z Żydami, których nakryli. Matki atutem było to, że mówiła świetnie po niemiecku. Gdy Niemcy przychodzili na kontrole, wówczas matka tłumaczyła im, że przyjmuje gości z dokumentami aryjskimi. Jakoś się to udawało. Kilkukrotnie została zabrana jednak na przesłuchanie do siedziby Gestapo w al. Szucha. Kiedyś wyprowadzili matkę na klatkę schodową i bili pejczem. Ja przy tym byłem i nie mogłem jej pomóc. Coś strasznego… Jeszcze jedna mrożąca krew w żyłach historia wiązała się z tym, że matka wzięła na przechowanie dziewczynkę. Nazywała się Iwonka Rosenkranz, nosząca ochronne nazwisko Helenka Maligłówka.. W nocy wpadli Niemcy, by szukać żydowskiej dziewczynki. Siostra spała z nią w jednym łóżku, odepchnęła ją i przykryła kołdrą. Niemcy szukali jej wszędzie - w szafach, tapczanach, ale pod fałdę kołdry gdzie leżała smukła 11-letnia dziewczynka, nie zajrzeli. W końcu zaopiekowała się nią nauczycielka, pani Janina Olszewska mieszkająca w dzielnicy Sadyba. Niestety wkrótce obie zginęły w czasie Powstania Warszawskiego przy masowej eksterminacji ludności cywilnej powstańczej Warszawy”.

Pani Janina Szandorowska oraz jej córka Elżbieta Szandorowska zostały uhonorowane odznaczeniem „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”. To jest najwyższe izraelskie odznaczenie cywilne nadawanym nie-Żydom, przyznawane przez Instytut Pamięci Męczenników i Bohaterów Holocaustu Yad Vashem w Jerozolimie. W parku przy muzeum Yad Vashem zasadzone zostało drzewko na ich cześć. Znajduje się przy nim tablica z tymi dwoma nazwiskami.
 


Napisz komentarz
Komentarze
zachmurzenie umiarkowane

Temperatura: 17°CMiasto: Augustów

Ciśnienie: 995 hPa
Wiatr: 24 km/h

Przegląd Powiatowy nr 12/1183 z 28-03-2024 r. - strona 1
Przegląd Powiatowy nr 12/1183 z 28-03-2024 r. - strona 2
Przegląd Powiatowy nr 12/1183 z 28-03-2024 r. - strona 3
Przegląd Powiatowy nr 12/1183 z 28-03-2024 r. - strona 4
Przegląd Powiatowy nr 12/1183 z 28-03-2024 r. - strona 5
Przegląd Powiatowy nr 12/1183 z 28-03-2024 r. - strona 6
Przegląd Powiatowy nr 12/1183 z 28-03-2024 r. - strona 7
Przegląd Powiatowy nr 12/1183 z 28-03-2024 r. - strona 8
Przegląd Powiatowy nr 12/1183 z 28-03-2024 r. - strona 9
Przegląd Powiatowy nr 12/1183 z 28-03-2024 r. - strona 10
Przegląd Powiatowy nr 12/1183 z 28-03-2024 r. - strona 11
Przegląd Powiatowy nr 12/1183 z 28-03-2024 r. - strona 12
Przegląd Powiatowy nr 12/1183 z 28-03-2024 r. - strona 13
Przegląd Powiatowy nr 12/1183 z 28-03-2024 r. - strona 14
Przegląd Powiatowy nr 12/1183 z 28-03-2024 r. - strona 15
Przegląd Powiatowy nr 12/1183 z 28-03-2024 r. - strona 16
Przegląd Powiatowy nr 12/1183 z 28-03-2024 r. - strona 1Strona nr 1
Przegląd Powiatowy nr 12/1183 z 28-03-2024 r. - strona 2Strona nr 2
Przegląd Powiatowy nr 12/1183 z 28-03-2024 r. - strona 3Strona nr 3
Przegląd Powiatowy nr 12/1183 z 28-03-2024 r. - strona 4Strona nr 4
Przegląd Powiatowy nr 12/1183 z 28-03-2024 r. - strona 5Strona nr 5
Przegląd Powiatowy nr 12/1183 z 28-03-2024 r. - strona 6Strona nr 6
Przegląd Powiatowy nr 12/1183 z 28-03-2024 r. - strona 7Strona nr 7
Przegląd Powiatowy nr 12/1183 z 28-03-2024 r. - strona 8Strona nr 8
Przegląd Powiatowy nr 12/1183 z 28-03-2024 r. - strona 9Strona nr 9
Przegląd Powiatowy nr 12/1183 z 28-03-2024 r. - strona 10Strona nr 10
Przegląd Powiatowy nr 12/1183 z 28-03-2024 r. - strona 11Strona nr 11
Przegląd Powiatowy nr 12/1183 z 28-03-2024 r. - strona 12Strona nr 12
Przegląd Powiatowy nr 12/1183 z 28-03-2024 r. - strona 13Strona nr 13
Przegląd Powiatowy nr 12/1183 z 28-03-2024 r. - strona 14Strona nr 14
Przegląd Powiatowy nr 12/1183 z 28-03-2024 r. - strona 15Strona nr 15
Przegląd Powiatowy nr 12/1183 z 28-03-2024 r. - strona 16Strona nr 16
KOMENTARZE
Autor komentarza: Dobra wiadomość dla AugustowaTreść komentarza: Druga tura w rożnych konfiguracjach. 1. Zarzecki 58% Szczudło 42% 2. Zarzecki 65% Karolczuk 35% 3. Zarzecki 52% Karolczuk z poparciem Szczudły 48% Frekwencja znacznie niższa niż w I turze -46%. Badanie nie brało pod uwagę niezdecydowanych.Data dodania komentarza: 28.03.2024, 09:34Źródło komentarza: Drogie ogrzewanie, dworzec, turystyka. Spotkanie z Andrzejem Zarzeckim (wideo i zdjęcia)Autor komentarza: Lepiej mieć burmistrza na wolnościTreść komentarza: Nie głosuję na Mireczka, bo już puchnie w służbach teczka.Data dodania komentarza: 28.03.2024, 09:03Źródło komentarza: Drogie ogrzewanie, dworzec, turystyka. Spotkanie z Andrzejem Zarzeckim (wideo i zdjęcia)Autor komentarza: OstrzeżenieTreść komentarza: Kto na Mirka zagłosuje, ten nas w bagno załadujeData dodania komentarza: 28.03.2024, 07:55Źródło komentarza: Drogie ogrzewanie, dworzec, turystyka. Spotkanie z Andrzejem Zarzeckim (wideo i zdjęcia)Autor komentarza: To już niedługoTreść komentarza: 7 kwietnia, dobry dzień, odsuniemy Mirka w cieńData dodania komentarza: 28.03.2024, 07:53Źródło komentarza: Drogie ogrzewanie, dworzec, turystyka. Spotkanie z Andrzejem Zarzeckim (wideo i zdjęcia)Autor komentarza: Miłość w ZakopanemTreść komentarza: No i jeszcze ząbka!!!Data dodania komentarza: 28.03.2024, 07:22Źródło komentarza: Drogie ogrzewanie, dworzec, turystyka. Spotkanie z Andrzejem Zarzeckim (wideo i zdjęcia)Autor komentarza: oolooTreść komentarza: Dla mnie wystarczy, że reprezentuje PiS. Skoro reprezentuje organizację mafijną, to już sam się dyskredytuje. Odpad..Data dodania komentarza: 28.03.2024, 06:29Źródło komentarza: List Andrzeja Zarzeckiego w sprawie niedoszłej debatyAutor komentarza: Studia KarolczukaTreść komentarza: Dlaczego ze strony urzędu zniknęła informacja o studiach Karalczuka na Collegium Tumanum? Coś nie tak z tymi studiami?Data dodania komentarza: 28.03.2024, 06:27Źródło komentarza: Drogie ogrzewanie, dworzec, turystyka. Spotkanie z Andrzejem Zarzeckim (wideo i zdjęcia)Autor komentarza: Podatnik miastaTreść komentarza: Wystarczy sprawdzić ostatnie zatrudnienia i podwyżki i zobaczysz kto robi kampanięData dodania komentarza: 28.03.2024, 06:00Źródło komentarza: List Andrzeja Zarzeckiego w sprawie niedoszłej debatyAutor komentarza: TrioTreść komentarza: Przede wszystkim. Gdyby nie on to myślę że mógłbym zagłosowaćData dodania komentarza: 28.03.2024, 05:59Źródło komentarza: Drogie ogrzewanie, dworzec, turystyka. Spotkanie z Andrzejem Zarzeckim (wideo i zdjęcia)Autor komentarza: WyborcaTreść komentarza: Mówi tak ten kto nie zna Pana Szczudło. Na niego nikt nie ma wpływu i nikt nie wyda mu poleceń. Taki jest po prostuData dodania komentarza: 28.03.2024, 05:56Źródło komentarza: List Andrzeja Zarzeckiego w sprawie niedoszłej debatyAutor komentarza: oolooTreść komentarza: Teraz mieszkańcy Augustowa musicie zdecydować. Chcecie się rozwijać z Andrzejem i znów być chlubą podlasia czy też wegetować w pazurach organizacji mafijnych PiS w wszelakiej postaci..Data dodania komentarza: 28.03.2024, 03:59Źródło komentarza: List Andrzeja Zarzeckiego w sprawie niedoszłej debatyAutor komentarza: Lepszy zadeklarowany przeciwnik niż "śliski" kuglarzTreść komentarza: Czytajta ze zrozumieniem! Forumowicz "Farbowane lisy pod płaszczykiem augustowskiej Polski 2050" napisał, że dał plusa dla Szczudło, ponieważ nie udaje kogoś kim nie jest. Wniosek jest prosty: lepiej mieć niezwoalowanego wroga, nie wstydzącego się swoich poglądów i ideałów, niż "śliskiego" quasi-przjaciela kunktarzącego w zależności od okoliczności.Data dodania komentarza: 28.03.2024, 00:14Źródło komentarza: List Andrzeja Zarzeckiego w sprawie niedoszłej debatyAutor komentarza: mieszkaniecTreść komentarza: podobno na debatę Karolcz...zabrał całą świtę ze sobą taki samodzielny jest... Filipe, Kotar i Kajetano, cała elita... ciekawe czy mieli wolne w pracy czy pojechali w ramach kampanii urzędu ...Data dodania komentarza: 27.03.2024, 22:41Źródło komentarza: List Andrzeja Zarzeckiego w sprawie niedoszłej debatyAutor komentarza: Patrzcie na zapleczeTreść komentarza: Pomyśl, kto latał ciągle do urzędu wydawać instrukcje: Zieliński czy Wnukowski, który teraz wystawia Szczudłę do fotela burmistrza? Właśnie zamieniając Karolczuka na Szczudłę nic miasto nie zyska, bo wszystko zostanie w tych samych łapach.Data dodania komentarza: 27.03.2024, 22:05Źródło komentarza: List Andrzeja Zarzeckiego w sprawie niedoszłej debatyAutor komentarza: RedaktórekTreść komentarza: I po co takie bzdury pisać … nie wiesz to się nie wypowiadaj bo wyjdziesz na głupka …Data dodania komentarza: 27.03.2024, 22:04Źródło komentarza: Drogie ogrzewanie, dworzec, turystyka. Spotkanie z Andrzejem Zarzeckim (wideo i zdjęcia)Autor komentarza: Realny rozwój Augustowa vs karalczukowy marazmTreść komentarza: Andrzej Zarzecki musi wygrać wybory, żeby wyciągnąć Augustów z karalczukowego marazmu oraz definitywnie odsunąć od władzy insrybutorowego bonza i jego niewydarzoną ekipę ratuszowych markierantów. Donald Tusk pozbawił władzy pisowskich psujów i rozmontowywaczy Polski, a A. Zarzecki dokumentnie przewietrzy ratusz i miejskie jednostki organizacyjne z figurantów, lokajów i klakierów insrybutorowo-garkucharskiej wierchuszki dowodzonej przez zabufonionego troglodytę.Data dodania komentarza: 27.03.2024, 21:25Źródło komentarza: Drogie ogrzewanie, dworzec, turystyka. Spotkanie z Andrzejem Zarzeckim (wideo i zdjęcia)Autor komentarza: RenataTreść komentarza: I żabeData dodania komentarza: 27.03.2024, 21:03Źródło komentarza: Drogie ogrzewanie, dworzec, turystyka. Spotkanie z Andrzejem Zarzeckim (wideo i zdjęcia)Autor komentarza: Mienie samorząduTreść komentarza: Dlaczego w gazetce burmistrza (łudząco podobnej do wydawanego informatora miejskiego - ciekawe dlaczego?) są zdjęcia które są zamieszczone na stronie urzędu miasta? Czy właściciel - miasto samo sobie podpisem burmistrzami kandydata udostępniło te zdjęcia?Data dodania komentarza: 27.03.2024, 20:27Źródło komentarza: Drogie ogrzewanie, dworzec, turystyka. Spotkanie z Andrzejem Zarzeckim (wideo i zdjęcia)Autor komentarza: rodzicTreść komentarza: nowy plac zabaw na Rybackiej, dziś już zamknięty, ale co tam ciemny lud nabierze się na kampanijne sukcesy, były kiełbaski, zabawy, fotki są.... aż mdli od tych głupot....Data dodania komentarza: 27.03.2024, 19:40Źródło komentarza: Drogie ogrzewanie, dworzec, turystyka. Spotkanie z Andrzejem Zarzeckim (wideo i zdjęcia)Autor komentarza: Niby nie ale takTreść komentarza: Haha to polalkuj sobie za te sprzeczności hehe... "niby" wielki przeciwnik no ale na "tak". Ten pisowski, ten sroski a tamten bee bo różowe okulary hehe. A rob co chcesz i nikomu nie nakazuj.Data dodania komentarza: 27.03.2024, 19:18Źródło komentarza: List Andrzeja Zarzeckiego w sprawie niedoszłej debaty
Reklama